KIRUMBA, KONGO DEMOKRATİK CUMHURİYETİ — Kanyere Mukewa, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin doğusundaki Kirumba kasabasında bir açık hava pazarında yere paspas seriyor. Sattığı sebzeleri -lahana, mantar, balkabağı yaprağı ve amaranth- demet, salkım ve yığınlar halinde titizlikle düzenler. Bu, 17 yıldır yaptığı bir şey, ancak son zamanlarda müşterilerin gelmeyi bırakması nedeniyle işinin başarısız olabileceğinden giderek daha fazla endişe duymaya başladı.
Beş çocuğunu geçindirmek için bu işe güvenen Mukewa, “Müşterilerim küçüldü” diyor. “Artık ürünüm çürüyor.”
Müşterileri ilgisizlikten değil, Mukewa sebze fiyatlarını 200 Kongo Frangından (10 sent) 500 franka (25 sent) iki katından fazla arttırdığı için gelmeyi bıraktı. Ama bunu açgözlülükten yapmıyor. Çoğu büyük banknotlarla ödeme yapan müşterilerine verecek bozuk parası yok.
“Müşterilerim değişiklik yapmadan ayrılmak istemiyor,” diyor, “bu yüzden onlara, başka bir yerde değişiklik yaptıklarında bana ödeme yapacaklarını umarak ürünler veriyorum.”
Küçük mezhebe dayalı Kongo frangı kıtlığı, Kirumba’daki ve kasabanın bulunduğu daha geniş Lubero bölgesindeki tüccarların günlük işlerini yürütmesini neredeyse imkansız hale getirdi. Mobil ödeme sistemlerinin yüksek işlem maliyeti nedeniyle nakit para tercih eden Mukewa gibi küçük ölçekli tüccarlar özellikle çok etkilendi.
Kirumba’daki ekonomi departmanı başkanı Pascal Kakule Kisorobo, kıtlığın tüm ülkeyi etkilediğini söylüyor. Tüccarlar için olumsuz sonuçları kabul ediyor ancak hükümetin sorunu çözmek için adımlar attığını söylüyor.
Kisorobo, “Durumu açıklayan bir rapor zaten üst düzeylere sundum” diyor.
Ancak Kirumba’nın bulunduğu Kuzey Kivu eyaleti valisinin finans danışmanı David Kamuha Musubaho, sorunun yakın zamanda ortadan kalkacağını düşünmüyor. Kongo Merkez Bankası, ekonomik bir anlam ifade etmediği için yıllardır yeni küçük banknot basmadı, diyor.
Musubaho, “Nane, piyasada artık değeri olmayan bir para birimini üretmek için çok fazla fon enjekte edemez” diyor.
Birkaç yıl önce, küçük frank banknotları daha yaygındı. Yerel tüccarlar onları daha büyük olanlardan daha sık kullandı. Yavaş yavaş, notlar yaşlandı ve yırtıldı. Şeffaf yapışkan bantla bir arada tutulan notları görmek yaygındı. Ama sonunda onarılamayacak şekilde dağıldılar ve kullanılamaz hale geldiler.
M-Pesa, Airtel Money, Tigo Cash ve Orange Money gibi mobil ödeme sistemleri sorunun çözülmesine yardımcı olabilir. 2007 ve 2017 yılları arasında, DRC’deki mobil para abonelikleri yıllık ortalama %20 artarak 4,9 milyondan 29,3 milyon aboneye ulaştı. 2018 raporu Élan RDC ve FPM tarafından, DRC’de özel sektör ve finansal katılımın geliştirilmesi için uluslararası olarak finanse edilen programlar. Ancak araştırmalar, banknot kıtlığından en çok etkilenen tüccarların ve tüketicilerin genellikle elektronik ödeme kullanmadığını göstermiştir. A bildiri Mastercard Foundation ve International Finance Corporation, 2017’de ülkedeki yetişkinlerin yalnızca %16’sının mobil para kullandığını tespit etti. Araştırmaya göre, DRC’deki dijital finansal hizmetler, cep telefonu “gramerine” kolayca uyum sağlayabilen gençler ve öğrenciler arasında da daha yaygın.
Bazı satıcılar şimdi başka yaratıcı çözümlerle geliyor. Bir açık hava pazarında tuzlu kurutulmuş balık ve pırasa satan Katungu Makasi, yakınlarda domates satan bir kadınla arkadaş olduğunu söylüyor. İkisi, müşterileri değişim almak yerine diğerinin ürününü almaya teşvik etmeyi kabul etti.
“100 veya 200’ü özlediğimde [francs] Örneğin balık alan birine geri vermek için, müşteriye satıcıdan aynı miktarda domates almasını söylüyorum ve anlaştığımız gibi parayı daha sonra ona veriyorum” diyor Makasi.
“Nane, piyasada artık değeri olmayan bir para birimini üretmek için çok fazla fon enjekte edemez.”Kuzey Kivu eyaleti valisinin finans danışmanı
Bölgesel bir temel gıda olan manyok unu satan Gisi Kahindo Saambili gibi diğerleri, sattıklarının miktarını tam olarak 500 franka uyacak şekilde ayarlamak zorunda kaldıklarını söylüyor.
“Eskiden normal ölçüm birimi 600’e mal oluyordu. [francs]ancak müşteriler bulamadıklarını söylüyor [100-franc] fatura,” diyor Saambili. “Bu yüzden un miktarını ve fiyatını 500’e düşürdük. [francs] kayıpları önlemek için.”
Ancak bu yenilikler her zaman sorunu çözmez. Mukewa müşterilerinin çoğu, ona ödeme yapmak için asla geri dönmemek için kredi verdi.
“Bu, sermayemi önemli ölçüde azalttı” diyor.
Örneğin, bir demet sebzenin fiyatının 200 frank olduğu düşünülürse, 10.000 franktan fazla, yaklaşık 5 dolar zarara uğradı. Çiftlik işçisi olarak çalışarak çocuklarına bakabilmesi için pazara gittiği gün sayısını azalttı.
Kaynak : https://globalpressjournal.com/africa/democratic-republic-of-congo/currency-shortage-threatens-drcs-small-businesses/